Gılgamış/Dılgamışın Kadere Boyun Eğdirilmesi

Sümerleri diğer uygarlıklardan ayıran en önemli özellik, yazıyı kullanmalarıdır. Yaptıkları ve yapacakları her şeyi yazıya aktararak kalıcı olmasını sağlamışlardır. Sümerlerde okuryazar olanlar yöneticiler, zenginler ve din adamlarıdır. Günümüze kalmış metinlerin tamamı bunlar tarafından kaleme alınmıştır. Sümerlerden kalan çok sayıda metin arasında en çok ilgi çeken Gılgamış Destanı’dır. Destan, Sümerlerden sonraki Akad, Babil ve Hitit Uygarlıkları tarafından da kopyalanmıştır. Hikayede, Uruk Kenti kralı Gılgamış'ın hayatı ve yaptığı kahramanlıklar anlatılmıştır. Kudretli hükümdarın ahlaksız davranışları yüzünden Tanrı Anu, ona bir rakip olsun diye Enkidu'yu yaratır. Vücudu kılla kaplı olan Enkidu bütün hayvanlara hükmeden rüzgar kadar hızlı ve güçlü bir kişidir. Bir tapınak rahibesi Shamhat tarafından ehlileştirilen Enkidu, kadınla birlikte olduktan sonra insanlaşır ve diğer hayvanlar artık onu dinlemezler. Shamhat, Enkidu'yu Gılgamış'la dost olması konusunda ikna eder ve onu Uruk kentine getirir. İki kahraman ilk karşılaştıklarında amansız bir kavgaya tutuşurlar ve dermansız kalana kadar kavga ederler. Sonunda Enkidu, Gılgamış'a durmasını söyler, kavga sona erer ve kahramanlar dost olurlar. Bundan sonra iki kahraman Tanrılara karşı başkaldırır ve birçok kahramanlık yaparlar. Sedir ormanın bekçisi Humbaba'yı ve Tanrının onları cezalandırmak için gönderdiği kutsal boğayı öldürürler. Boğayı öldürdükleri için Tanrı kahramanları cezalandırır. Enkidu, hastalanır ve ölür. Hikaye bundan sonra bambaşka bir şekle dönüşür. Bundan sonra, Tanrıya ve kadere başkaldıran Gılgamış aciz ve çaresiz bir insana dönüşür. Yazar, insanların önceden belirlenmiş olduğunu söylediği kaderlerinden kaçamayacaklarını bu ilginç hikaye ile anlatmıştır. Kahramanlıkla başlayan, dost ölümü ile çaresizleşen ve ölümsüzlüğün aranmasıyla devam ettirilen hikaye kaderine razı olmakla bitirilmiştir. Bu hikaye insanın gerçekten inandığı kaderini mi yoksa hikayeyi yazıya döken yöneticilerin ve din adamlarının düşüncesini mi yansıtıyor? Kutsal Kitaplarda geçen büyük Tufan'ın anlatıldığı en erken yazılı metin bu destan içerisinde geçmektedir.